Author: Prakash Man Shrestha

लंकावतारसूत्र एक गंभीर दर्शन हो, यसले चित्त विज्ञानको विश्लेषण गरेको छ । ८ चित्त्त विज्ञानहरु; आलयविज्ञान, क्लिष्टमनोविज्ञान, मनोविज्ञान, चक्षुर्विज्ञान, श्रोतविज्ञान, घ्राणविज्ञान, जिह्वाविज्ञान, स्पर्शविज्ञान ..  । आत्मवादीहरुलाइ पनि आलयविज्ञानमा दीक्षित गर्न ..। अलंकार, व्यञ्जन आदि मात्र होइन, समग्र सूत्र चित्त नै हो । अलंकारिक भाषा वा चित्रण छैन । वुझेपनि नवुझेपनि धैर्यगरी बसिदिनु होला । यो […]

सञ्जय उवाच- तं तथा कृपयाविष्टमश्रुपूर्णाकुलेक्षणम् । विषीदन्तमिदं वाक्यमुवाच मधुसूदन: ।।१।। सञ्जय उवाच –                      सञ्जयले भने –            तं तथा कृपया आविष्टम् –       त्यहाँ यसरी करूणाले छोपिएर अश्रुपूर्णा आकुले क्षणम् –          आखँभरी आँसुगरी, आकुल भएको बेलामा            विषीदन्तम् इदं वाक्यम् –         विषाद गरेका (अर्जुन)लाई, यी कुराहरू उवाच मधुसूदन: –                  मधुसूदन[i]ले भने । विषीदन्तम् –              अर्जुन (अ-ऋजु) […]

प्रथमोऽध्याय प्रथमोऽध्याय धृतराष्ट्र उवाच- धृतराष्ट्रले भने – धृतराष्ट्र –  हस्तिनापुर राज्यका प्रतिनिधिराजा । कौरववंशमा जेष्ठसन्तान भएता पनि जन्मान्ध भएको हुनाले शुरुमा राजा हुनबाट बञ्चित । पछि भाई राजा पाण्डु बनवास (र  निःसन्तान भई मृत्यु भएबाट) उनको प्रतिनिधिरूपमा पुन: राजा बनाइका । सुयोधन सुशासन आदि शये पुत्रका पिता । पुत्रमोहले अत्यन्त ग्रस्त । महाभारतको युद्ध हुँदा […]

कृति – आचार्यश्रीनागार्जुनपादानाम्। सम्पादन – ठाकुरसेन नेगी- ओं नमो बुद्धाय।  दान गोबरगहुँत सरी गरी, शील त धोई पखाली गरी  क्षान्ति कमिला सरी तल हेरि, वीर्य त क्रिया सम्पन्न गरी ध्यान तत्क्षण एकचित्त गर्न, प्रज्ञा त उज्वल सुरेखा सरी   यसरी पारमिता छओटै लाभ गर्दछ, मुनि (यही) मण्डलमा । दान । श्रावक-प्रत्येक-आदिकर्मिक मृदु-मध्य-अधिमात्र सत्त्वहरूले कसरी दान गर्नुपर्दछ, […]

प्रज्ञापारमिताहृदयसूत्र १.    एक समयमा मैले यस्तो सुनेँ । भगवान अनेक बोधिसत्व  तथा भिक्षुहरुका साथमा राजगृहको गृध्रकूट पर्वतमा बिहार गरिरहनु भएको थियो । २.    त्यसबेला भगवान गंभीर ‘अवसंबोधं’ भन्ने समाधीमा हुनहुन्थ्यो । त्यसैबेला आर्य अवलोकितेश्वर बोधिसत्व महासत्व गम्भीर ‘प्रज्ञापारमिता’को चर्या गर्दैहुनुहुन्थ्यो । (त्यस बेला) वहा (आर्य अवलोकितेश्वर बोधिसत्व) ले तलतीर हेर्नुभयो; वहाँले पञ्चस्कन्धहरु हेर्नुभयो र तीनीहरु […]

सकल बुद्ध र बोधिसत्त्वहरुलाई नमस्कार गर्दछु । यस्तो मैले सुनेँ । कुनै एक समयमा भगवान् राजगृहमा विहार गर्नुभएको थियो । गृध्रकूट पर्वतमा महति भिक्षुसंघलाई साथ लिएर, र सकल शतसहस्र कुमारभूत बोधिसत्त्व हरुबाट (घेरिएर) । त्यहाँ भगवानले देवताहरुका इन्द्र भएका शक्रलाई बोलाई (भन्नु) भयो । हे कौशिक, यो प्रज्ञापारमिताको अर्थ कस्तो हो भने । यो प्रज्ञापारमिता […]

आचार्यनागार्जुनविरचित सुहृल्लेख: (मित्रलाई पत्र) नागार्जुन –   शून्यतादर्शनका प्रणेता । दोस्रो बुद्ध भनिएका । काठमाण्डौ बालाजुको गुफामा ध्यान गरेका । नागार्जुन डाँडा यीनैको नाममा रहेको । सुहृद –      नागार्जुनका परम मित्र सातवाहन वंशका राजा सप्तकर्णी लाई निमित्त बनाएर सकल मनुष्यलाई दिइएको । लेख –       संक्षिप्तमा समष्टी बुद्धज्ञान । प्रकृति सुकृत अर्ह गुण आढ्य सुगत वचोभ्यः […]